Building resilience in children who stammer
Budowanie odporności u dzieci z jąkaniem
O autorze: Sarah Caughter uzyskała dyplom z Newcastle University w Wielkiej Brytanii w 2004 r. Do momentu dołączenia do Centrum Michaela Palina w Londynie w 2009 roku pracowała w placówkach edukacji wczesnoszkolnej i szkołach państwowych. Sarah w 2015 roku ukończyła studia magisterskie związane z terapią poznawczo-behawioralną dzieci i młodzieży w Anna Freud Centre w Londynie. Pracowała jako opiekun kliniczny w tym samym programie w roku 2016.
Sarah ukończyła intensywny kurs dla trenerów w Kanadzie w 2016 roku. „Reaching In Reaching Out” to program mający na celu wspieranie profesjonalistów pracujących z małymi dziećmi, budowanie ich własnej odporności, a także pielęgnowanie tej umiejętności u dzieci. Obecnie uczy tego programu pracowników służby zdrowia w Wielkiej Brytanii. Szczególnie interesuje ją wspieranie dzieci jąkających się i młodzieży z problemami psychicznymi oraz budowanie ich odporności. Niedawno opublikowała dwa recenzowane artykuły na temat odporności dzieci jąkających się.
Odporność można opisać jako zdolność radzenia sobie z wyzwaniami życiowymi i „odbijania się od nich”. Jest to szczególnie istotne w świetle obecnej globalnej pandemii. Odporność to ważna umiejętność pomagająca nam sprostać takim wyzwaniom. Dlaczego więc jest ona ważna szczególnie dla dzieci z jąkaniem?
Badania pokazują, że dzieci jąkające się mogą od wczesnych lat rozwijać negatywne nastawienie do swojej mowy. Niektóre z nich mogą doświadczać dokuczania i zastraszania z powodu jąkania. Oprócz codziennych wyzwań, przed którymi stoją wszystkie dzieci, może się więc zdarzyć, że dzieci jąkające się doświadczają coraz częstszych trudności. Może to mieć wpływ na ich pewność siebie, równowagę emocjonalną i sposób, w jaki uczestniczą w życiu społecznym, a także na ich płynność mowy. Wiemy, że opiekuńcze relacje i pozytywne wzorce do naśladowania w codziennych interakcjach mogą sprzyjać rozwojowi odporności u dzieci. Dorośli mogą je wspierać w rozwijaniu odpowiednich i elastycznych wzorców myślenia, które pomogą im radzić sobie z nieuniknionymi wyzwaniami.
Dzieci mogą rozwinąć umiejętności w zakresie odporności, które pomogą im „przełamywać” trudności takie jak:
- uspokojenie się w stresującej sytuacji;
- wyrażanie swoich emocji;
- zidentyfikowanie swoich myśli o sytuacji i pokonanie niekorzystnych wzorców myślenia;
- elastyczność w myśleniu;
- nawiązywanie kontaktów z innymi i budowanie pozytywnych relacji;
- rozwinięcie pozytywnej samooceny oraz sięganie po nowe możliwości
- podejmowanie ryzyka.
Poniżej znajdują się strategie dla rodziców i specjalistów, które pomogą dzieciom rozwijać zakres umiejętności odporności:
- Oddychaj! Jako dorośli, możemy używać technik oddychania, aby wspierać radzenie sobie z naszymi emocjami, zredukować niepokój i uspokoić się w sytuacji stresu. W internecie znajdują się ćwiczenia świadomego oddechu, które są efektywnymi metodami uczenia dzieci technik oddychania, w tym „Starfish breathing” − oddychanie rozgwiazdy (nie należy mylić ze Starfish Project) i „Breathing Buddies” – kumple od oddychania. Pamiętaj, że wydech jest tak samo ważny (jeśli nie bardziej) niż wdech.
- Pracuj nad budowaniem własnej odporności i pamiętaj, że to ciągły proces. Książka „The resilience Factors” (Shatte and Reivich, 2002) jest bardzo użyteczna dla dorosłych, którzy chcą nauczyć się sposobów wspierania własnej odporności.
- Modelowanie rozmów o własnych uczuciach. Dzieci uczą się od otaczających ich dorosłych. Jeśli pokażemy dzieciom, że mówienie o tym, jak się czujemy, jest dobre, możemy pomóc im zrozumieć, że wszystkie uczucia są normalne i akceptowane. Rozmawianie o uczuciach innych osób (np. w opowiadaniach lub programach telewizyjnych) również może być pomocne.
- Pomaganie dzieciom w wyrażaniu ich uczuć. Dzieci mogą uznać za łatwiejsze wyrażanie emocji w inny sposób niż mówienie o nich. Rysowanie obrazków, korzystanie z Playdoh lub używanie pacynek to kreatywne sposoby wyrażania emocji.
- Wspieranie dzieci w elastycznym myśleniu. Dzieci czasem prezentują sposób myślenia: „wszystko albo nic”. Dorośli mogą wspierać je w stawaniu się bardziej elastycznymi myślicielami m.in. za pomocą pytań. Na przykład jeśli dziecko mówi, że miało zły dzień w szkole, dorosły może przyznać to, a następnie dopytać: „Która część twojego dnia była dobra?”.
- Zachęcanie dzieci do bycia miłym dla samych siebie, wykorzystując pytania: „Co twój najlepszy przyjaciel by ci powiedział?” lub „Co powiedziałbyś swojemu najlepszemu przyjacielowi, gdyby czuł się tak samo jak ty?”.
- Model niedoskonałości. Uczymy się na błędach i jeśli jesteśmy w stanie dostrzec porażkę lub błąd jako szansę, żeby uczyć się i rozwijać, możemy zmotywować samych siebie do robienia rzeczy, które stanowią dla nas wyzwanie. Dorośli mogą być wzorem reagowania na sprawy, które nie dzieją się zgodnie z planem, aby wspierać dzieci w radzeniu sobie z własnymi emocjami i schematycznym myśleniem oraz kierowania się raczej w stronę „wystarczająco dobry” niż „perfekcyjny”.
- Dostrzeganie pozytywów. Napisz codziennie jedną rzecz, z której jesteś zadowolony. Kierowanie naszej uwagi na rzeczy, które działają dobrze, pomaga poprawić nastrój oraz rozpoznać nasze mocne strony. Dorośli mogą do tego zachęcić dzieci np. poprzez notowanie lub rysowanie.
- Dawanie autentycznych i opisowych pochwał, aby budować pewność siebie dziecka. Bądź dokładny i konkretny w swoich opisach (unikaj ogólnych pochwał, takich jak dobry/świetny/fantastyczny), skup się na wysiłku i procesie uczenia się, (np. “Bardzo mocno skupiłeś się na tym, aby nauczyć się pedałować i utrzymać równowagę. Okazałeś ogromną determinację!”).
- Zachęcanie dziecka do przyjmowania postawy „mogę/potrafię” poprzez podważanie utrwalonego przekonania „nie dam rady”, budowanie wiary w to, co dziecko potrafi zrobić oraz przekonywanie, że warto jest podjąć ryzyko i próbować nowych rzeczy.
Wszyscy mamy pewną zdolność do odporności, ale musi być ona pielęgnowana, aby wzrastała i jest to nieustający proces. W różnych momentach życia i w różnych sytuacjach będziemy potrzebowali rozwinąć dane umiejętności bardziej niż inne. Bardzo ważne jest, abyśmy troszczyli się o nas samych (jako specjaliści lub rodzice) tak, by wspierać dzieci za pomocą modelowania zachowań świadczących o odporności (Pearson & Kordich Hall, 2006). To pomoże dzieciom rozwinąć ich własne wzorce myślenia w zakresie odporności, podejmować wyzwania, wracać do równowagi po ciężkich chwilach oraz rozwinąć w pełni potencjał, który drzemie w każdym z nich.
Oryginalny tekst w języku angielskim ukazał się na stronie ISAD 2020 online Conference: https://isad.isastutter.org/ Przedruk tłumaczenia za zgodą Autora i Organizatorów 23rd ISAD Online Conference
Tłumaczenie na język polski: Agnieszka Bula, Maria Płonka
Edycja i konsultacja materiału: członkinie studenckiego zespołu projektowego: Studencka poradnia online – upowszechnianie wiedzy z zakresu balbutologopedii (D. Gawęcka, D. Hlubek, W. Lieber, S. Łukaszek, N. Nowak, T. Pytel, K. Strzelczyk, A. Szablicka i M. Śliwa)