Dziecko, które się jąka, może w rozmowie z lekarzem pediatrą mówić bardzo mało, płynnie, bez typowych dla niego objawów niepłynności mowy. Dzieje się tak m.in. dlatego, że dzieci potrafią ukrywać swoje jąkanie. Ponadto, zapytane o nazwy przedmiotów czy też poproszone, by wymieniły ulubione dania, również zwykle mówią płynnie. Jąkanie ujawnia się zazwyczaj w bardziej złożonych strukturach językowych oraz pod wpływem nasilonych emocji. Dlatego też bardziej prawdopodobne jest, że dziecko zająknie się podczas opowiadania o zasadach ulubionej gry, niż np. podczas wymieniania nazw kolorów. Kolejną trudnością, jaką napotkać może lekarz pediatra, jest rozróżnienie rodzajów niepłynności obecnych w mowie dziecka. Warto więc wiedzieć, czym są niepłynności zwykłe, a czym objawy jąkania.
Zwykła niepłynność mowyNikt nie mówi w stu procentach płynnie. Za normę uważa się do 3% niepłynności w mowie. Niektóre z nich są niepłynnościami zwykłymi, które charakteryzują mowę wszystkich ludzi. Są to m.in. powtórzenia słów wielosylabowych, fragmentów zdań, poprawki, embolofazje (eee, yyyy) itp.
- pierwotne (powtórzenia, przedłużenia, blokowanie mowy)
- wtórne (napięcie, współruchy w obszarze całego ciała, zakłócenia oddechowe, zmiany natężenia i wysokości tonu głosu, nieprzyjemne emocje i in.)
Jąkanie występuje u ok. 5% dzieci, ale ok. 60-85% z nich ma szansę na samoistne ustąpienie objawów niepłynności mowy. Niestety nie wiadomo, które z dzieci znajdują się w tej grupie. Można jedynie prognozować, dzięki znajomości czynników ryzyka, czy jąkanie ma szansę ustąpić, czy też zostanie z dzieckiem na dłużej, być może na zawsze. Jeśli dziecko zaczęło się jąkać po 3 r.ż., jest płci męskiej, w jego rodzinie są osoby, które się jąkały lub jąkają się nadal, a jąkanie u tego dziecka utrzymuje się 3-4 lata lub dłużej, to możemy mówić o jąkaniu utrwalonym.
Zachęcamy do lektury artykułów: Jąkanie nabyte i Między badaniami naukowymi a praktyką logopedyczną.
Kiedy zatem skierować dziecko do specjalisty? W podjęciu tej decyzji u dziecka w wieku do 7 lat może pomóc formularz dostępny online na stronie 15 publikacji Dziecko, które się jąka.
U dzieci starszych przyczyną skierowania do specjalisty zaburzeń płynności mowy może być zaniepokojenie rodziców i/lub dziecka (np. nasileniem się objawów), wycofywanie się dziecka z komunikacji, zgłaszanie przez dziecko problemów w wypowiadaniu się, z którymi samo nie jest w stanie sobie poradzić.