Diagnoza i terapia jąkania powinny opierać się na zasadach praktyki opartej na dowodach (ang. evidence-based practice). Interwencja terapeutyczna w jąkaniu jest skuteczna. Akceptacja ma bardzo ważne znaczenie w procesie diagnozy i terapii – rekomendujemy artykuł Akceptacja a jąkanie.
Diagnoza
- dzieci – diagnoza zaburzeń płynności mowy u dzieci w wieku przedszkolnym opiera się w dużej mierze na wywiadzie z rodzicami, którzy traktowani są przez terapeutę partnersko, gdyż najlepiej znają swoje dziecko. Terapeuta przygląda się czterem obszarom funkcjonowania dziecka: objawom jąkania z poziomu ciała (pierwotnym i wtórnym), nastawieniu dziecka do trudności w wypowiadaniu się, jego przemyśleniom, emocjom, które towarzyszą jąkaniu, a także aktywności i uczestniczeniu dziecka w kontaktach z innymi. Ostatnim obszarem, niezwykle jednak istotnym w wypadku małych dzieci, jest ocena wsparcia, jakie otrzymują one od otoczenia, poziomu zaniepokojenia rodziców jąkaniem oraz ich przemyśleń i emocji, jakie towarzyszą kwestii niepłynności mowy dzieci.
- młodzież i osoby dorosłe – diagnoza zaburzeń płynności mowy u młodzieży i osób dorosłych polega na określeniu potrzeb danej osoby w zakresie komunikacji – nie tylko stopnia nasilenia jąkania, ale także sfery uczuć i myśli na temat trudności w wypowiadaniu się i siebie jako mówcy z jąkaniem, jej aktywności i uczestnictwa w życiu społecznym oraz zakresu wsparcia, na jakie może ona liczyć w swoim otoczeniu.
Analiza oraz interpretacja wyników badania
Terapeuta stara się poznać zasoby osób z jąkaniem, ich sytuację życiową, nastawienie do komunikacji oraz trudności w wypowiadaniu się i poszukuje zasobów, które mogłyby wesprzeć proces terapii. Wraz z daną osobą (w wypadku bardzo małych dzieci – z ich rodzicami) – ustala, jakich zmian oczekuje ta osoba, co mogłoby być celem terapii i stara się wyjaśnić, czy te cele są realne.
Specjalista w zakresie zaburzeń płynności mowy dysponuje znajomością szerokiego wachlarza metod i w pierwszym etapie terapii może wyjaśnić osobie z jąkaniem (lub rodzicom małego dziecka), na czym one polegają. Możliwe jest wypróbowanie różnych podejść, zanim dana osoba zdecyduje się na jedno z nich.
Terapia
- upłynnianie mowy – zachęcamy do przeczytania artykułów: Kształtowanie płynności mówienia oraz Program Camperdown.
- modyfikacja jąkania – zachęcamy do przeczytania artykułów: Modyfikacja jąkania oraz KIDS. Więcej na temat tej metody można dowiedzieć się, słuchając rozmowy z Lucyną Jankowską-Szafarską.
- inne – zachęcamy do przeczytania artykułów: Lexipontix, Wielowymiarowa zindywidualizowana terapia jąkania dla osób dorosłych,Refleksje logopedy, Terapia akceptacji,Pozainstytucjonalne wsparcie.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułami:
Więcej na temat znaczenia samopomocy w życiu osoby jąkającej się dowiesz się z rozmowy z liderką ruchu samopomocowego.
Zapraszamy do lektury: Jąkanie nabyte.
Wykorzystanie technologii w diagnozie i terapii
Zachęcamy do lektury: Śmiech w terapii – zastosowanie zabawnych aplikacji komputerowych
Humor w terapii jąkania jest czymś bardzo ważnym. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z zakładką, która jest poświęcona temu zagadnieniu.
Link do zakładki „Humor w terapii jąkania”
Zapraszamy również do lektury artykułów:
Scenariusze zajęć
- Warsztaty dla nauczycieli szkół i przedszkoli. Kliknij tutaj, aby pobrać scenariusze warsztatów.
- Warsztaty dla uczniów szkoły podstawowej. Kliknij tutaj, aby pobrać scenariusze warsztatów.
Lekcję na temat jąkania można przeprowadzić pod następującymi warunkami:
- zgoda dziecka jąkającego się,
- zgoda jego rodziców,
- odpowiednie przygotowanie logopedy, nauczyciela i rówieśników.