Drogi rodzicu, to nie twoja wina, że twój syn lub córka się jąka. To nie tak, że coś źle zrobiłeś, albo czegoś nie zrobiłeś, na skutek czego twoje dziecko ma obecnie trudności z płynnym mówieniem. Za jąkanie odpowiadają przede wszystkim czynniki neurofizjologiczne i genetyczne, ale także językowe, psychologiczne oraz środowiskowe. I choć jest wysoce prawdopodobne, że jąkanie będzie towarzyszyło twojemu dziecku do końca życia, możesz zrobić wiele, żeby mu pomóc. Pamiętaj, że jąkanie to nie koniec świata. Jest wiele osób z niepłynnością, które osiągnęły ogromny sukces w życiu prywatnym i zawodowym. Bądź dobrej myśli!
Wspieraj dziecko w komunikowaniu się.
Pamiętaj, że najważniejsze jest to, co dziecko mówi, a nie to, jak to robi. Twoje dziecko ma prawo się jąkać, więc pozwól mu na bycie sobą. Ważne jest, żeby mówiło i czerpało z tego radość!
Pomóż mu pielęgnować poczucie sprawstwa.
Zachęcaj dziecko do aktywności werbalnej, stwarzaj okazje do nawiązania rozmowy z innymi ludźmi. To nic, że się jąka, ważne, że jest skuteczne w komunikacji!
Unikaj komunikatów: „Weź głęboki oddech”, „Uspokój się”, „Pomyśl, zanim coś powiesz”.
To nie jest ani pomocne, ani wspierające. Zamiast tego okaż zainteresowanie, obdarz uwagą, utrzymuj naturalny kontakt wzrokowy i wyeliminuj presję czasu.
Doceń pracę dziecka, jego zaangażowanie, starania. Szukaj sposobności do udzielania pochwał nie tylko za efekt, ale także za podjęcie prób, wytrwałość, dobre chęci. Codziennie znajdź przynajmniej jedną rzecz, za którą warto pochwalić dziecko. Pochwała powinna być autentyczna, konkretna i szczegółowa.
Przykładowe pochwały:
Widzę, że pomogłeś bratu zejść z karuzeli – jesteś bardzo pomocny.
O! Grabiłeś ogród, a liście wyrzuciłeś do specjalnego pojemnika. Teraz nasze podwórko wygląda bardzo ładnie, jest uporządkowane. To było pomocne.
Już od godziny odrabiasz lekcje. Zrobiłeś zadanie z matematyki, języka polskiego i geografii. Jesteś naprawdę wytrwały!
Staraj się, żeby dziecko było odporne i silne wewnętrznie, np. poprzez utwierdzanie go w poczuciu własnej wartości. Rozmawiaj o sytuacjach, które go spotykają. Zachęcaj do otwarcia się na nowe doświadczenia, do odkrywania nieznanych lądów. Przeczytaj artykuł: Kreatywność i humor.
Wspieraj zachowania asertywne.
Ucz dziecko dbania o swoje potrzeby i odważne wyrażanie ich. Podkreśl, że ma prawo mieć i wyrażać własne zdanie, szanując przy tym innych. Ucz je poszanowania dla cudzych granic i dbałości o nieprzekraczanie własnych.
Otwarcie rozmawiaj z dzieckiem o jąkaniu.
Dziecko zazwyczaj wie, że się jąka. Rozmowa może pomóc mu przezwyciężyć negatywne myśli i poczucie osamotnienia, a także odciąży je emocjonalnie.
Pokaż na swoim przykładzie, że nikt nie jest doskonały.
Gdy coś ci się nie uda, postaraj się obrócić to w żart, pokaż, że każdemu coś może nie wyjść i nie ma w tym nic złego. Gdy się przejęzyczysz albo doświadczysz chwilowej utraty płynności mowy (niepłynność zwykła zdarza się każdemu, również osobom niejąkającym się), możesz spróbować to skomentować, mówiąc np. „Ojej, to był naprawdę trudny wyraz”. Bądź łagodny i wyrozumiały dla dziecka, gdy popełnia błędy.
Rozwijaj zainteresowania dziecka, pielęgnuj jego pasje i talenty.
Dziecko jąkające się szczególnie potrzebuje poczucia, że jest w czymś dobre. Choć mówienie być może nie jest jego najmocniejszą stroną, to z pewnością będzie mistrzem w innej dziedzinie. Pamiętaj, jąkanie to tylko mała cząstka twojego dziecka.
Stań się rzecznikiem swojego dziecka.
Przekazuj wiedzę o jąkaniu dalszym członkom rodziny, znajomym, sąsiadom, nauczycielom. Dziel się materiałami na temat jąkania.
Wybierz terapię odpowiednią dla swojego dziecka.
Podejścia do terapii jąkania są różne, wybierzcie najlepszą dla siebie.
Z pewnością wzmocni to zarówno twoje dziecko, jak i ciebie.
Więcej na ten temat znajdziesz w artykule: Grupowe wsparcie.
Kochaj, wspieraj, zawsze bądź po stronie swojego dziecka!
Ciesz się czasem spędzonym z dzieckiem, okazuj mu miłość, czułość i wsparcie wtedy, kiedy tego potrzebuje. Niech ma pewność, że zawsze może na ciebie liczyć.
Cenne wskazówki osoby z doświadczeniem jąkania
W ramach projektu LOGOLab studentki Uniwersytetu Śląskiego przygotowały nagrania scenek będących odzwierciedleniem codziennych sytuacji, jakich doświadczają osoby różniące się od innych np. sposobem wypowiadania się, językiem, trybem życia. Filmy ukazują reakcje otoczenia na to, co nietypowe, często nieznane, podejmują zatem problem braku akceptacji wobec inności.
Polecamy wywiad z logopedą i jednocześnie mamą dziecka z jąkaniem – o tym jak wspierać dziecko z jąkaniem, dokonać właściwej decyzji dotyczącej terapii, jak również o tym, co rodzic może zrobić sam dla siebie, aby jąkanie u jego dziecka zamiast problemem stało się wyzwaniem i motywacją do poszukiwań stosownych rozwiązań.
Polecamy również nagranie – cenne rady aktywistki polskiego ruchu samopomocy dla rodziców dzieci z jąkaniem.