Celebrating Resilience: Get on Your Own Side
Ciesz się odpornością – stań po swojej stronie
Scott Palasik
O autorze: Scott Palasik jest osobą, dla której jąkanie nie stanowi już problemu. Dziś jako profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie Akron w Ohio prowadzi wykłady o tematyce jąkania, zaburzeń głosu, poradnictwa na studiach magisterskich oraz superwizuje adeptów logopedii. Ponadto prowadzi zajęcia o nazwie MASS Lab na Uniwersytecie w Akron. Jest także współtwórcą i współprowadzącym The Act To Live Podcast (wraz z Jaime Michise). Jest również partnerem firmy 3C Digital Media Network LLC. Scott jest oddany pracy jako asystent w Camp Shout Out – obozie letnim dla jąkających się dzieci w Michigan. Jest zapalonym pisarzem (pod pseudonimem B.D. Scott) oraz muzykiem i autorem tekstów od 12 roku życia. Codziennie ćwiczy medytację mindfulness, skupiając się na zdrowiu, co prowadzi go do rozwoju własnej osobowości. Zajmuje się szeroko pojętymi zaburzeniami mowy i jest propagatorem budowania społeczeństwa opartego na zrozumieniu i życzliwości.
Jak dla wielu osób, które się jąkają, także dla mnie, bardzo dużym problemem były – i czasem nadal są – rozmowy przez telefon. To jedna z najtrudniejszych codziennych sytuacji komunikacyjnych, z którą zmagam się, odkąd nauczyłem się korzystać z telefonu. Pamiętam masę sytuacji, a jeszcze więcej zapewne celowo zapomniałem, w których odczuwałem złość, smutek oraz wręcz nienawiść. Te negatywne uczucia były kierowane przeciw mnie samemu oraz otoczeniu. Wielokrotnie osoba po drugiej stronie słuchawki wyśmiewała się ze mnie, rozłączała albo pytała ironicznie, czy znam w ogóle swoje imię i nazwisko. W okresie dorastania i wczesnej młodości czułem się nieudolny, głupi, nie miałem kontroli nad swoją mową. Ten sposób myślenia zablokował mnie wewnętrznie, nie pozwalał mi się zmieniać, rozwijać i uczyć. Byłem całkowicie zrezygnowany, poddałem się. Nie zdawałem sobie sprawy, że aby dostosować się, żyć, zmieniać się, myśleć i działać na swój sposób, bez wściekłości, muszę nauczyć się budować odporność psychiczną i być po swojej stronie.
Rick Hanson, światowej sławy neuropsycholog napisał: „Wszystko się zmienia. Taka jest uniwersalna natura zewnętrznej rzeczywistości i wewnętrznego doświadczenia. W konsekwencji twój mózg nieustannie goni za chwilą, która właśnie minęła, próbując ją zrozumieć i kontrolować.” (Hanson i Medious, 2009, s. 33-34). Dla osób jąkających się może mieć to odzwierciedlenie przy zmaganiu się z innym sposobem mówienia, który może być zauważony w ciągu pierwszych sekund wypowiedzi, ale może być również ukryty przez lata i naruszać strukturę psychologiczną osoby za każdym razem, gdy mowa powstaje lub jest planowana. Osoba jąkająca się uruchamia wiele procesów podczas mówienia. Od obawy przed wyprodukowaniem niepożądanego dźwięku, poprzez niepokój związany z określonymi sytuacjami komunikacyjnymi, aż do przypuszczeń co do tego, co ludzie mogą pomyśleć, kpiny (celowe lub nie), dokuczanie, zastraszanie, poczucie obniżonej własnej wartości, wyzwania zawodowe (narzucone przez samego siebie lub społeczeństwo) oraz wiele innych. Nie wspominając o zmaganiach podczas mówienia i wielkiej potrzebie swobodniejszego wysławiania się, jakkolwiek nie jest to proste. Tak więc przy wszystkich wyżej wymienionych czynnikach oddziałujących naprzemiennie, łatwo jest odczuwać wstyd, obwiniać innych, czuć przegraną i rezygnację. Powstaje więc pytanie, jak możemy to przezwyciężyć? W jaki sposób osoba jąkająca się może poradzić sobie ze zmaganiami, zapanować nad lękami i zrozumieć, że „wszystko się zmienia” w zależności od postrzegania jąkania wraz z chwilową analizą zewnętrznych doświadczeń i wewnętrznej niepewności.
Kiedy dorastałem, grałem w piłkę nożną i koszykówkę, pracowałem jako szef kuchni, byłem piosenkarzem i autorem tekstów w zespołach rockowych. Wszystko, co robiłem – uprawianie sportu, przygotowywanie posiłków oraz muzyka – wymagało ode mnie nauki nowych umiejętności, aby doskonalić się w tych zajęciach. Tutaj zaczyna się budowanie odporności psychicznej i polega dokładnie na tym samym, co czynności, które ćwiczyłem, kiedy dorastałem. Pierwszym krokiem do bycia „odpornym” może być postrzeganie odporności psychicznej jako umiejętności, podobnie jak w przypadku każdego innego zachowania – nauki gry na nowym instrumencie, kształcenia się w sztuce pisania powieści, powtarzalności podczas uprawiania sportu lub po prostu nauki robienia na drutach. Ważną częścią nauki CZEGOKOLWIEK nowego zawsze jest praktyka. Dlatego też, dostosowując nasz sposób myślenia tak, żeby postrzegać budowanie odporności psychicznej jako powtarzalną praktykę, możemy zacząć akceptować reakcje na nasze jąkanie oraz wszystkie inne doświadczenia z ludźmi w odniesieniu do niego.
Pamiętam, że w wieku 18 lat nie chciałem dożyć swoich 19 urodzin, obwiniałem jąkanie o to, że powoduje strach a ludzi o to, że nie akceptują mojego sposobu mówienia. Byłem święcie przekonany, że jąkanie było głównym powodem mojego smutku oraz braku jakichkolwiek sukcesów w życiu. Trwało to wiele lat, pewnego dnia zauważyłem, że przyjąłem negatywny sposób myślenia i nie brałem pod uwagę innych możliwości. Zrozumiałem, że odporność psychiczna wymaga rozwijania w praktyce elastyczności psychologicznej, ciała i nastawienia. Aby wytworzyć elastyczność psychologiczną i percepcyjną, niezbędne jest praktykowanie gotowości i otwartości. Rozpocząłem od otworzenia się na wszystkich autentycznie życzliwych ludzi wokół mnie.
Moment, w którym zdałem sobie sprawę, że ludzie się o mnie troszczą, był momentem, w którym powróciłem do życia i tak naprawdę przetrwałem. Innymi słowy zdałem sobie sprawę, że nikt nie jest samotną wyspą i jesteśmy sobie nawzajem potrzebni, żeby sobie pomagać. Shawn Achor powiedział, że „Moc twojego potencjału można przewidzieć po tym, jakimi ludźmi się otaczasz, więc kluczowe jest, by otaczać się ludźmi, którzy unoszą nas w górę, a nie tymi, którzy ciągną nas w dół” (Achor, 2018, s. 63). Dokonywanie wyborów jest istotną częścią życia i podstawową umiejętnością człowieka wykazującego się odpornością psychiczną. Obejmuje to nie tylko rozważne wybieranie ludzi, którymi się otaczamy, ale także świadomość, że możemy dokonywać wyborów dotyczących sposobu myślenia i działania w odniesieniu do jąkania.
Oczywiście, aby cokolwiek praktykować, musimy być w stanie porzucić nawyki, które wypracowaliśmy przez lata w efekcie wielu zewnętrznych i wewnętrznych doświadczeń związanych z byciem osobą jąkającą się. Pema Chodron napisała: „Jako ludzie mamy potencjał, aby uwolnić się od starych nawyków oraz kochać i troszczyć się o siebie nawzajem” (Chodron, 2009, s. 1). Pokorne słowa „troszczenie się o siebie nawzajem” obejmują troskę o siebie. Kiedy praktykujemy wiarę w siebie i poświęcamy czas i energię na uczenie się bycia dobrymi dla siebie, możemy dalej rozwijać umiejętność bycia odpornym na WSZYSTKIE ZMIANY, jak zauważył powyżej Rick Hanson. Ta praktyka zaczyna się od dbania o siebie, zaczynając od chwili obecnej. Chodron napisała: „Mamy zdolność budzenia się i świadomego życia, ale być może zauważyliście, mamy też skłonność do pozostawania w stanie snu”. Muszę przyznać, że w wieku 18 lat łatwiej było obwiniać za mój ból innych i OCZEKIWAĆ, że świat zaakceptuje mnie (i moje jąkanie), podczas gdy prawda była inna – nie wiedziałem, co to oznacza akceptować samego siebie i swoje jąkanie. Innymi słowy, jak wskazuje Pema Chodron, idąc przez życie pozostawałem w stanie snu. Nie byłem świadomy tego, jak wygląda rzeczywistość, w której żyłem, co oznaczało, że byłem ślepy (jak we śnie) na to, co było możliwe. Widzisz, otwarcie oczu w celowy i znaczący sposób może pomóc nam wszystkim dokonać wyboru praktykowania odporności psychicznej. Tak więc jakie są przykłady działań związanych z obszarem odporności psychicznej? Cóż, Hanson i Hanson (2018) piszą o istnieniu trzech zasobów mentalnych dla podstawowych potrzeb:
1) bezpieczeństwie, 2) satysfakcji, 3) relacji. W ramach tych trzech zasobów mentalnych możemy tworzyć działania, które pasują do naszego pragnienia, by stać się odpornym. Zacznijmy od Bezpieczeństwa. Hanson i Hanson twierdzą, że bezpieczeństwo to „bycie po swojej stronie” (s. 63). Jako ludzie jąkający się możemy być rzecznikami samych siebie. Rzecznictwo oznacza promowanie siebie, podejmowanie działań w celu wyrażenia perspektywy, w którą możemy wierzyć, i być może obrona tej myśli, a wszystko to z otwartością, spokojem i pokojem, a nie gniewem lub okazywaniem ego. Rzecznictwo nie jest praktyką posiadania racji, jest po prostu wyrażeniem opinii, która naszym zdaniem może być najlepsza w danym momencie.
Satysfakcja, według Hansona i Hansona, może obejmować wdzięczność, spełnienie, entuzjazm, pasję i jasność celów. Kiedy zaczniemy je praktykować, stajemy się zadowoleni z wyboru sposobu myślenia o naszym jąkaniu, i jesteśmy świadomi celów, które chcemy osiągnąć w obszarze mówienia, możemy budować swoją odporność. Robienie czegokolwiek z entuzjazmem tworzy cel, a cel tworzy pasję i zachęca do praktykowania tego. Wreszcie relacja, która zaczyna się od współczucia sobie samemu i innym. Obejmuje takie elementy, jak poczucie własnej wartości i przebaczenie sobie. Wiem, że jako osoba jąkająca się spędziłem dużo czasu obwiniając innych za moją mowę. Zwykłem winić mojego pierwszego logopedę, traciłem energię na obwinianie mojej rodziny, pozwalałem sobie na to, żeby winić innych, ponieważ poczucie, że mam rację, karmiło moje ego. Problem polegał na tym, że nie zawierało to współczucia dla nikogo, a szczególnie dla mnie. Ponadto byłem krótkowzroczny i brakowało mi hojności i życzliwości. Dlatego nie budowałem i nie ćwiczyłem odporności. Zamiast tego ćwiczyłem rezygnację – zrezygnowałem z pomysłu, że można coś zrobić z moim jąkaniem, myślami, złością i smutkiem.
Teraz jako osoba, która potrafi się jąkać, logopeda, nauczyciel i osoba pełniąca wiele innych ról, nadal ćwiczę odporność, stawiając się w sytuacjach, w których mogę być po swojej stronie, czuć entuzjazm dla każdego osiągnięcia i być miłym dla innych i dla siebie samego w odniesieniu do myśli i zachowań powiązanych z jąkaniem. Próbuję celebrować każde osiągnięcie związane z jąkaniem i tym, jak mówię. Świętowanie osiągnięć jest zdrowe i można to robić na różne sposoby. Psycholog społeczny Fred Bryant odkrył, że mini celebracje mogą potęgować pozytywne emocje, które ułatwiają radzenie sobie z codziennymi wyzwaniami, które powodują duży stres (za Campbell, 2015). Więc wyjdź i świętuj mówienie, to zapewni ci zdrowie!
Ostatnim elementem odporności, który chciałem opisać, jest praktyka optymizmu. Dr Elizabeth Hopper (2017) mówiła, że optymizmem nie jest unikanie negatywnych wydarzeń, ale raczej sposób myślenia, który możemy wypracować i praktykować, aby wspierał nas podczas podejmowania wyzwań, jakie stawia przed nami życie. Dlatego też tak patrząc na życie zaczynamy akceptować rzeczy, które mogą być trudne, i próbujemy zobaczyć, czego możemy się nauczyć lub dostosować, aby radzić sobie z życiem w zdrowszy sposób, ponownie budujemy umiejętności radzenia sobie z przekonaniem, że „Wszystko się zmienia”. W ten sposób stajemy się mentalnie odporni na zmiany, jakie czasami może wywołać jąkanie. Praktykowanie odporności nauczyło mnie docenienia tego, że mogę polegać na wielu ludziach i wdzięczności za wsparcie z ich strony. Ta wiedza może mieć kluczowe znaczenie dla promowania odporności. Zdałem sobie sprawę, że jąkanie nie definiuje mojego życia i/lub tego, kim jestem. Może to być część mojego życia, ale to nie wszystko, czym jestem. Jest tak wiele części mnie, a ja jestem sumą całości, a nie sumą jednej części. Wreszcie, praktykowanie odporności psychicznej nauczyło mnie, że świat nie MUSI mnie rozumieć i akceptować, ani też nie musi rozumieć i akceptować jąkania. Jestem jedyną osobą, która może zaakceptować mnie i zaakceptować ścieżkę, którą wybrałem, aby nią podążać wraz z jąkaniem. Podsumowując, odporność jest tam, gdzie możemy żyć. Odporność to przetrwanie. Odporność to umiejętność, którą możemy rozwijać poprzez praktykę. Odporność jest możliwa. Dlaczego by tego nie spróbować. Nie masz nic do stracenia, a tak wiele do zyskania.
Oryginalny tekst w języku angielskim ukazał się na stronie ISAD 2020 online Conference: https://isad.isastutter.org/
Przedruk tłumaczenia za zgodą Autora i Organizatorów 23rd ISAD Online Conference Tłumaczenie na język polski: Patrycja Baron, Julia Kaniewska
Edycja i konsultacja materiału: członkinie studenckiego zespołu projektowego: Studencka poradnia online – upowszechnianie wiedzy z zakresu balbutologopedii (D. Gawęcka, D. Hlubek, W. Lieber, S. Łukaszek, N. Nowak, T. Pytel, K. Strzelczyk, A. Szablicka, M. Śliwa) oraz zespół merytoryczny odpowiedzialny za zawartość treściową strony internetowej LOGOLab: A. Boroń, I. Michta, M. Pakura, A. Sakwerda.